Υπάρχει ...ατσαλάκωτος διαιτητής; (η καχυποψία και η νοοτροπία των παραγόντων για τους ρεφς...)

Η καχυποψία και η νοοτροπία του ότι «ο διαιτητής είναι πουλημένος» ριζώνεται από μικρή ηλικία στα παιδιά και για αυτό ευθύνονται κυρίως οι γονείς...

Ο Άρης Δημητρίου, πρόεδρος της Ελευθερίας Μοσχάτου και τ. διαιτητής ποδοσφαίρου αναφέρθηκε στο MoschatoMag για το θέμα:

ΔΙΑΙΤΗΤΕΣ ΣΕ ΚΡΙΣΗ

«Φωνές» για τη διαιτησία από όλες τις πλευρές, επιθέσεις στους διαιτητές, αποφάσεις που προκαλούν εντύπωση και δικαίως κάνουν το φίλαθλο κοινό να ανησυχεί αν πίσω από αυτές υπάρχει δόλος. Τα πρόσφατα σκάνδαλα άλλωστε και οι αποκαλύψεις, ενισχύουν τη συγκεκριμένη αντίληψη. Τι συμβαίνει όμως με τα πραγματικά λάθη; Αυτά που προκύπτουν χωρίς δόλο; Τι κρύβεται πίσω από αυτά;

ΣΤΡΕΣ και ΜΜΕ

Ερευνητικά δεδομένα έχουν δείξει ότι οι διαιτητές βιώνουν συχνά έντονη ψυχολογική πίεση όπως άγχος, αγωνία, ανησυχίες απόδοσης, κοινωνικής αξιολόγησης και αβεβαιότητας στον ίδιο ή και υψηλότερο βαθμό με τους αθλητές, γεγονός που οδηγεί σε πτώση της απόδοσής τους. Συμπέρασμα των ανωτέρω είναι, ότι « Οι διαιτητές επηρεάζονται πολύ και από πολλούς παράγοντες, υπάρχει σχετική βιβλιογραφία για να γραφούν τόμοι βιβλίων για την ψυχολογία των διαιτητών. Από τα κίνητρα και τους σκοπούς τους, τον τρόπο που προσεγγίζουν τον αγώνα, την προετοιμασία τους για το ματς, κάτι που είναι σημαντικό, όπως επίσης και το περιβάλλον το οποίο επηρεάζει τους διαιτητές. Όπως για παράδειγμα σε τι συνθήκες παίζουν, πόσο κρίσιμος είναι ο αγώνας, η κρισιμότητα ανάλογα με την εποχή και τι άλλες συνθήκες μπορεί να δημιουργούν στρες και άγχος, δύο στοιχεία τα οποία προκαλούν τα λάθη.

Αυτό είναι το κυρίαρχο που μας ενδιαφέρει όσον αφορά την αποτελεσματικότητά τους και αυτά δυστυχώς δεν λαμβάνονται καθόλου υπόψη από ομοσπονδίες και παράγοντες που θα μπορούσαν να τους βοηθήσουν. Ένα ζήτημα έχει να κάνει με την ανάδειξη των ΜΜΕ και των σχέσεων των διαιτητών με τους δημοσιογράφους. Δηλαδή το να μάθει ο διαιτητής να αντιμετωπίζει με αποτελεσματικό τρόπο τα ΜΜΕ είναι πολύ σημαντικό στο να μειώσει το στρες του. Αυτό χρειάζεται καθοδήγηση και ψυχολογική υποστήριξη. Στην Ελλάδα κάτι τέτοιο δεν υφίσταται, όχι μόνο για τους διαιτητές, αλλά ούτε για παίκτες και προπονητές. Αυτά θέλουν και οικονομική υποστήριξη, η οποία δεν υπάρχει. Αυτό που θα μπορούσε να γίνει είναι να υπάρχει από τις Ομοσπονδίες συμβουλευτική σε προπονητές και σε διαιτητές, ώστε να τους βοηθήσουν πραγματικά.

Άρα σύμφωνα με τα ανωτέρω είναι απαραίτητο οι Ομοσπονδίες να διαθέτουν ψυχολόγους. Γενικότερα η ψυχολογία του διαιτητή ερευνητικά και ακαδημαϊκά έχει αρχίσει να μελετάται τώρα τελευταία, είναι κάτι καινούργιο, αλλά έχει παρατηρηθεί ότι είναι κάτι που πρέπει να γίνεται. Κάποιες ξένες ομοσπονδίες έχουν ψυχολόγους. Η προετοιμασία των διαιτητών σε επαγγελματικό επίπεδο δεν πρέπει να διαφέρει σε τίποτα από την ψυχολογική προετοιμασία των παικτών και δεν είναι τυχαίο ότι οι Διεθνείς Ομοσπονδίες προωθούν τη διαιτησία σε πολλά επίπεδα, όπως ας πούμε τη φυσική κατάσταση. Δεν γίνεται οι παίκτες να είναι υπεραθλητές και οι διαιτητές να μένουν κάποια σκαλοπάτια πίσω. Σε φυσική κατάσταση πρέπει να είναι στα ίδια επίπεδα και αυτό έχει αντίκτυπο και στην ψυχολογική. Συνήθως οι διαιτητές έχουν κι άλλα επαγγέλματα. Πρέπει να γίνει επαγγελματική ή ημιεπαγγελματική, ώστε να μην κρέμονται οικονομικά από αλλού.

Η προσωπικότητα του διαιτητή

Μια ισχυρή προσωπικότητα μπορεί να διαμορφωθεί, ακόμα κι αν στην αρχή είναι αδύναμη. Η προσωπικότητα και ο τρόπος επικοινωνίας του διαιτητή παίζει σημαντικό ρόλο, σύμφωνα με έρευνες, η προσωπικότητα είναι πολύ σημαντικό κομμάτι, όπως και αυτό της εκπαίδευσης και του συνολικού μπακράουντ, ώστε να αντέχουν τις βρισιές, τις αμφισβητήσεις και όσα ακούγονται γύρω τους.  Ο διαιτητής πρέπει να είναι πολυμορφική προσωπικότητα, ώστε να μπορεί να κατανοήσει κάποιες γνώσεις ψυχολογίας και συγκεκριμένες συμπεριφορές, έτσι ώστε π.χ να μη βγάζει κάρτες ή παρατηρήσεις με το παραμικρό και φυσικά να κάνει την αυτοκριτική του σε επίπεδο προσωπικότητας, ώστε να μπορεί και ο ίδιος να αποδέχεται τα λάθη του και να βελτιώνεται. Τα λάθη γίνονται, το θέμα είναι πώς θα επικοινωνήσει με τους παίκτες. Με ένα χαμόγελο ας πούμε και με έναν τρόπο επικοινωνίας, ώστε να πείσει για τις προθέσεις του, ότι έγινε ένα λάθος και πάμε παρακάτω. Οι ικανότητες αυτές αποκτούνται με τον καιρό, αποτελούν έναν συνδυασμό προσωπικότητας και δουλειάς και δεν ξέρω κατά πόσο βοηθάει σε αυτό η ελληνική πραγματικότητα, όπου πέρα από τις προπονήσεις και τη θεωρία, δεν έχουν κάποια άλλη σημαντική προσφορά από τις  Ομοσπονδίες.

Από... κομπάρσοι, πρωταγωνιστές

Σε αρκετές περιπτώσεις οι διαιτητές παραγκώνισαν τους πραγματικούς πρωταγωνιστές. Αντί να μιλάμε για ένα ωραίο γκολ ή ένα ωραίο καλάθι καταναλωνόμαστε στο τι κάνει ο διαιτητής. Αν δεν κάνω λάθος, τα ΜΜΕ και ο κόσμος ασχολούνται τις περισσότερες φορές με τις αποφάσεις των διαιτητών παρά με τους παίκτες, δεν νομίζω ότι γίνεται ηθελημένα από τους ίδιους τους διαιτητές, γιατί αυτό δημιουργεί στρες. Οι αποφάσεις από μόνες τους είναι κρίσιμες, οπότε αυτή η βαρύτητα δεν τους βοηθάει. Επίσης αυτό έχει να κάνει και με την προσωπικότητα του καθενός. Δεν νομίζω ωστόσο κάποιος ηθελημένα να δέχεται όλο αυτό βρίσιμο προκειμένου να δείξει ότι είναι κάποιος, να γίνει πρωταγωνιστής. Είναι ένας μύθος που προέρχεται από την αμφισβήτηση. Φυσικά όλοι άνθρωποι είμαστε, μπορεί κάποια στιγμή να ξεφύγουμε από τον αυτοέλεγχό μας.

Από νωρίς στο... τρυπάκι

Ένας άλλος παράγοντας είναι η καχυποψία και η νοοτροπία του ότι «ο διαιτητής είναι πουλημένος» ριζώνεται από μικρή ηλικία στα παιδιά και για αυτό ευθύνονται κυρίως οι γονείς. Σε επίπεδο ακαδημιών, αυτό είναι κάτι που γίνεται εύκολα αντιληπτό. Όταν το παιδί προσπαθεί να παίξει μπάλα και ακούει απέξω τον πατέρα του να βρίζει σε μόνιμη βάση τον διαιτητή, είναι λογικό να «μυηθεί» στην ίδια νοοτροπία. Το κακό ξεκινάει από μικρές ηλικίες, τα παιδιά έχοντας γύρω τους τους γονείς να βρίζουν τους διαιτητές μαθαίνουν από μικρά σε μια νοοτροπία αμφισβήτησης, χωρίς να μπορούν να κρίνουν. Γιατί το παιδί δεν έχει την απαραίτητη γνώση, ώστε να κρίνει τι είναι σωστό και τι είναι λάθος. Όταν οι γονείς αντιδρούν έτσι, αυτό δημιουργεί μια μελλοντική γενιά καχύποπτη, που μονίμως αμφισβητεί τις αποφάσεις.

Είναι βέβαιο ότι ως έναν βαθμό, η καχυποψία για τις αποφάσεις κάποιων διαιτητών είναι δικαιολογημένη με βάση το ένοχο... παρελθόν τους. Αυτό φυσικά δεν ισχύει για όλες τις περιπτώσεις. «Ατσαλάκωτος» διαιτητής δεν υπάρχει, καθώς με το πρώτο λάθος σφύριγμα επινοούνται σκοπιμότητες και σενάρια. Η ψυχολογική συμβουλευτική έχει πάψει εδώ και καιρό να αποτελεί... ταμπού στη χώρα μας και σίγουρα μπορεί να προσφέρει πολύτιμες βοήθειες σε αθλητές, προπονητές και φυσικά διαιτητές. Η συμβουλευτική σε τακτική βάση χρειάζεται φυσικά χρήματα τα οποία θα μπορούσε να παρασχεθούν από τις Ομοσπονδίες.  Για να αλλάξει όμως η... παραδοσιακή καχυποψία για τους διαιτητές, χρειάζονται ριζικές αλλαγές και φυσικά χρόνο.